E-dukacyja - suplement

Najpierw foto-dowcip (po lewej)
Bo ile razy patrzę na to zdjęcie, zawsze mam nadzieję, że to JEDNAK dowcip... : \

Poniżej znajdziecie prawidłowe odpowiedzi do testu.
Cały test i algorytmy postępowania oparte są na Wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji z roku 2005 (wciąż jeszcze "obowiązujących" - zmiany mają być wprowadzone w grudniu b.r.)
Aby wyskrobać odrobinę wartości edukacyjnych, do każdej odpowiedzi dołączyłem "krótki" komentarz wyjaśniający postępowanie. Starałem się używać jak najmniej medycznej nomenklatury, aby wszystko było w miarę zrozumiałe dla większości czytelników. Zapraszam do ewentualnej dyskusji w komentarzach i jednocześnie, w trudniejszych momentach, liczę na życzliwą pomoc naszych 'guru' of anesthesia ;) oraz wszystkich, którzy zechcą zabrać głos w tej sprawie.
Wszelkie krytyczne uwagi, zastrzeżenia merytoryczne i praktyczne również przyjmuję na klatę ;)

* * *

Pytania i odpowiedzi: 

1. Na parkingu przed przychodnią rejonową znaleziono nieprzytomnego, młodego chłopca. W takiej sytuacji obowiązek udzielenia pierwszej pomocy mają:

Wszyscy obecni na miejscu, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności

Komentarz:

Obowiązek udzielania pierwszej pomocy regulują m.in. zapisy Kodeksu Karnego (art. 162) oraz Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym (art. 4). Świadek zdarzenia ma obowiązek udzielić pomocy w zakresie własnych możliwości i umiejętności (telefoniczne wezwanie karetki jest również prawnie uznawane jako  udzielenie pomocy, choć nie zawsze taka forma pomocy będzie wystarczająca)

2. W prywatnym mieszkaniu doszło do nieszczęśliwego wypadku. Wzywając karetkę pogotowia należy wybierać połączenie telefoniczne z numerem:

999 lub 112

Komentarz:
W Polsce TEORETYCZNIE obowiązują oba numery alarmowe (999 Pogotowie Ratunkowe, 112 Centrum Powiadamiania Ratunkowego). Niestety są takie miejsca na mapie kraju, gdzie numer 112 nie funkcjonuje  lub nie spełnia założeń (np. łączy rozmówcę z komisariatem policji). Warto zatem zorientować się, czy w danej okolicy możliwe jest połączenie z CPR.

3. Na ruchliwym przejściu dla pieszych młoda dziewczyna nagle straciła przytomność. Podejmując działania ratunkowe w pierwszej kolejności należy:

Zabezpieczyć miejsce zdarzenia (troska o własne bezpieczeństwo)

Komentarz:
Zabezpieczenie miejsca zdarzenia (bezpieczeństwo własne) jest pierwszym i bardzo ważnym elementem algorytmu postępowania w pierwszej pomocy. Szczególnego znaczenia nabiera w chwili, gdy np. ratując innych lub rozmawiając telefonicznie z dyspozytorem medycznym, zostaniemy zmieceni z asfaltu przez pędzącą 18-kołową ciężarówkę :-\

4. Przy wejściu do supermarketu leży nieruchomo starsza kobieta. Aby sprawdzić jej stan świadomości należy:

Delikatnie potrząsać za ramiona, głośno i wyraźnie zadając pytanie np: Czy wszystko w porządku?

Komentarz:
Polewanie wodą odpada. Nie zawsze jest pod ręką, nie zawsze wypada kogoś o(b)lać :) Nie zawsze to przyniesie efekt.
Tak chętnie stosowane bicie nieprzytomnych po twarzy jest a) mało humanitarne, b) może być opacznie zrozumiane przez obserwatorów. Wystarczy wyobrazić sobie scenkę z powyższego pytania. Nad leżącą kobietą klęczy młodzian i ochoczo okłada starowinkę po twarzy (w dobrej wierze oczywiście). Wtem w drzwiach supermarketu staje ochroniarz (który nie widział wcześniejszego zajścia). Co widzi? Chłopaka bijącego leżącą kobietę! Co może zrobić ochroniarz widząc taki obrazek? Pewnie będzie bronił babci (zwłaszcza jak jest prędki w rękach) ;)
Delikatnie potrząsając kogoś za ramiona i zadając pytanie obserwujmy reakcje (lub jej brak) Wnioski wyciągajmy w oparciu o własny zdrowy rozsądek. Jeśli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości co do stanu poszkodowanego - lepiej uznać go za nieprzytomnego i wezwać pomoc. (UWAGA: osoba w skrajnym upojeniu alkoholowym /nawalona jak messerschimtt/ powinna być traktowana jak nieprzytomna, a nie "po prostu ululana")

5. W przejściu podziemnym znaleziono nieprzytomnego mężczyznę leżącego w pozycji na wznak. Aby ułatwić (umożliwić) mu oddychanie, udzielający pomocy powinien:

Delikatnie odchylić głowę poszkodowanego ku tyłowi, jednocześnie dwoma palcami drugiej ręki podtrzymywać jego żuchwę
Komentarz:
Takie postępowanie jest podyktowane budową i właściwościami anatomicznymi górnych dróg oddechowych dorosłego człowieka. Drogi oddechowe nieprzytomnego, który leży z brodą przywiedzioną (dociśniętą) do klatki piersiowej, mogą ulec samoistnemu zamknięciu (dlatego wystrzegajmy się podkładania nieprzytomnym pod głowę poduszek, kurtek itp.) Odchylenie głowy ku tyłowi i podtrzymywanie żuchwy pozwala zmniejszyć ryzyko samoistnego zamknięcia dróg oddechowych, choć nie zapobiega innym przyczynom niedrożności (krew, ślina, treści wymiotne, ciała obce, obrzęki itp.)

6. Podczas zajęć na uczelni wykładowca nagle osunął się na ziemię. Udzielający pomocy student udrożnił górne drogi oddechowe, a następnie przystępuje do sprawdzenia oddechu. W tym celu powinien:

Wykonać jednoczasowo wszystkie powyższe metody

Komentarz:
Czyli student pochylając się nad ustami swego ciemiężyciela ;) obserwuje ruchy klatki piersiowej, próbuje wyczuć wydychane powietrze na własnym policzku i usłyszeć szmery oddechowe.

Widzę, słyszę, czuję!

Dzieci na kursach recytują taki "wierszyk": NIE widzę, NIE słyszę, NIE czuję - karetki potrzebuję! :)

7. Udzielający pomocy kontroluje oddech u nieprzytomnego mężczyzny. Tę czynność powinien wykonywać:

Nie dłużej niż 10 sekund

Komentarz:
Dłuższa kontrola oddechu uznawana jest za niewłaściwą. Przedłużanie tego etapu może niekorzystnie wpłynąć na dalszą akcję ratunkową i zmniejsza szanse poszkodowanego na przeżycie.
Przeciętny, dorosły i prawidłowo oddychający człowiek, w ciągu dziesięciu sekund powinien wykonać przynajmniej dwa oddechy. (oczywiście istnieją wyjątki np. wysportowany, przyzwyczajony do wysiłku fizycznego organizm = wolniejsze oddechy)

8. Podczas kontroli oddechu u nieprzytomnej osoby, ratownik wykrył jeden słaby oddech. Wskaż dalsze postępowanie:

Udzielający pomocy wzywa karetkę pogotowia i rozpoczyna resuscytację krążeniowo oddechową (ucisk klatki piersiowej, sztuczne oddychanie)
Komentarz:
Wątpliwości mogą nas dopaść zawsze. Oddycha? Ale, czy prawidłowo? Nie oddycha? Nie mam pojęcia... Co robić?
Rozpoznanie zatrzymania krążenia w pierwszej pomocy nigdy nie będzie stuprocentowo pewne (no chyba, że... patrz foto na samej górze).
Znacznie częściej dochodzi do pomyłek pt. "Wydaje mi się, że ten człowiek żyje" niż "On na pewno nie oddycha". Błędnym diagnozom często sprzyja zjawisko "oddechu" agonalnego - czyli urywanych westchnięć, które mogą wystąpić tuż po nagłym zatrzymaniu krążenia (ponad 40% osób z NZK). Agonalne westchnięcia często są mylone z prawidłowym oddechem. Omyłkowa interpretacja ("wydaje mi się, że on oddycha") niesie za sobą fatalną decyzję o zaniechaniu wykonywania resuscytacji.
Z analogicznych powodów, w nauczaniu laików, zrezygnowano z kontroli tętna jako czynności diagnostycznie niepewnej. 
Dlatego właśnie algorytm BLS (podstawowe zabiegi resuscytacyjne) uwzględnia następujące postępowanie:
Jeśli w ciągu 10 sekund nie wykryłeś minimum dwóch spokojnych oddechów lub masz wątpliwości - uznaj, że poszkodowany nie oddycha i rozpocznij resuscytację (uciskaj klatkę piersiową i wykonuj sztuczne oddychanie).

9. Na boisku szkoły średniej jeden z uczniów doznał nagłego zatrzymania krążenia. Nauczycielka prowadząc samodzielnie resuscytację krążeniowo oddechową powinna zastosować algorytm:

30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 wdechy

Komentarz:
W roku 2005 nie istniały wystarczające dowody (poparte wynikami badań), nakazujące z pełną stanowczością polecać jeden konkretny model stosunku uciśnięć klatki piersiowej do wentylacji (ilości wdechów).
Cytując wytyczne ERC 2005 - Badania na zwierzętach przemawiają˛ za zwiększeniem stosunku powyżej 15 : 2. Modele matematyczne sugerują, że sekwencja 30 : 2 stanowi najlepszy kompromis pomiędzy przepływem krwi a dostarczaniem tlenu.
Być może te liczby zmienią się już w przyszłym roku. Póki co zostaje rekomendowane 30 uciśnięć i 2 wdechy.

10. Na plaży znaleziono nieprzytomnego mężczyznę. Wezwano karetkę. Ze względu na zatrzymanie oddechu konieczna jest resuscytacja krążeniowo oddechowa. Aby rozpocząć uciskanie klatki piersiowej udzielający pomocy powinien ułożyć dłonie:

Wizualnie na środku klatki piersiowej poszkodowanego

Komentarz:
Podobnie jak w poprzednim pytaniu - nie istnieją badania wskazujące na jedyne słuszne ułożenie dłoni podczas ucisku klatki piersiowej poszkodowanego. Przed 2005 rokiem uczono laików w jaki sposób dokładnie wyznaczyć miejsce ucisku (środek dolnej połowy mostka). Niestety już po kilku tygodniach od zakończenia kursu pierwszej pomocy spora ilość absolwentów miała problemy z odnalezieniem właściwego punktu ucisku (za dużo odmierzania, palcowania itp.)
Im więcej wątpliwości, tym większa obawa przed działaniem ratunkowym. W związku z tym uproszczono algorytm zalecając ułożenie nadgarstka jednej ręki na środku klatki piersiowej, a następnie dołożenie drugiej ręki.

11. W parkowej alejce znaleziono nieprzytomnego, dorosłego mężczyznę. Osoba udzielająca pomocy stwierdziła zatrzymanie oddechu. Z ust poszkodowanego wypływa niewielka ilość zabarwionego na kolor czerwony płynu. Ratujący nie dysponuje żadną maseczką zabezpieczającą przed zakażeniem. W takiej sytuacji powinien:

Wezwać pomoc fachową i rozpocząć uciskanie klatki piersiowej bez wykonywania sztucznego oddychania

Komentarz:
Zupełnie naturalnym odruchem jest niechęć do wykonywania wentylacji metodą usta-usta u nieznanych osób. Troska o własne bezpieczeństwo i zdrowie powinna być dla ratującego sprawą kluczową. Niemniej całkowite zaniechanie czynności ratunkowych drastycznie zmniejsza szanse na przeżycie osoby z nagłym zatrzymaniem krążenia. W opisanej powyżej scence uciskanie klatki piersiowej bez wentylacji będzie działaniem lepszym niż zaprzestanie udzielania pomocy. Przedstawiona na zdjęciu poniżej maska rozwiązuje dylemat "całować się, czy nie całować?" :) Przydadzą się też rękawiczki lateksowe lub lepiej - nitrylowe.

fot. alphamedic.ch

12. Jeden z klientów salonu samochodowego nagle osunął się na ziemię. Pracownik salonu udzielając pomocy stwierdził utratę przytomności oraz obecność prawidłowego oddechu. Jakie powinno być jego dalsze postępowanie?

Udzielający pomocy powinien wezwać pomoc i ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

Komentarz:
Pozycja bezpieczna (dawniej: boczna ustalona) jest przeznaczona dla osób nieprzytomnych, z zachowanym prawidłowym oddechem.
Ułożenie na boku, z odchyloną głową, ułatwia oddychanie i zabezpiecza poszkodowanego przed aspiracją zawartości jamy ustnej do dróg oddechowych. Stabilnie ułożony nieprzytomny nie powinien samoistnie opadać na plecy ani na brzuch. Jeśli poszkodowany leży w tej pozycji dłużej niż 30 minut, należy go odwrócić na drugi bok, aby zwolnić ucisk na leżące niżej ramię.
Stosując prostą dźwignię na kolano, jesteśmy w stanie obrócić na bok osobnika znacznie przewyższającego nas wagą.

13. Kobieta w zaawansowanej ciąży niespodziewanie osunęła się na podłogę w mieszkaniu. Obecny na miejscu mąż rozpoczął udzielanie pomocy. Stwierdził, że kobieta nie otwiera oczu i nie odpowiada na pytania, oddycha spokojnie i regularnie, około 16 razy na minutę. Następnie wezwał karetkę. Od czasu utraty przytomności upłynęło nie więcej niż 5 minut. Dalsze postępowanie powinno obejmować:

Ułożenie nieprzytomnej w pozycji bezpiecznej na lewym boku

Komentarz:
Takie postępowanie jest związane z anatomicznym położeniem dużych naczyń krwionośnych (żyła główna dolna) U nieprzytomnej ciężarnej leżącej na plecach lub na prawym boku, płód oraz macica mogą wywierać ucisk na duże naczynia krwionośne. Niesie to ze sobą ryzyko dodatkowych powikłań z zatrzymaniem krążenia włącznie. Ułożenie kobiety na lewym boku pozwala zminimalizować to zagrożenie.

rys. www.senmata.pl

14. Na stacji metra znaleziono starszego mężczyznę z zatrzymaniem oddechu. Świadkowie zdarzenia udzielają pierwszej pomocy. W trakcie resuscytacji ktoś przyniósł automatyczny defibrylator zewnętrzny AED. Udzielający pierwszej pomocy laik:

Może użyć defibrylatora AED bez względu na posiadane uprawnienia i wykształcenie

Komentarz:
Zgodnie z Ustawą o PRM, pierwsza pomoc to czynności wykonywane z wykorzystaniem udostępnionych do powszechnego obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych.
Automatyczny Defibrylator AED (Automated External Defibryllator) jest urządzeniem udostępnionym do powszechnego obrotu. Może go nabyć i użytkować każdy z nas :)
Zasady obsługi AED polegają na wykonywaniu poleceń głosowych emitowanych przez urządzenie (czasem wspartych obrazkami) . Konieczne jest zachowanie ostrożności ze względu na możliwość porażenia prądem elektrycznym (siebie lub innych)
Mimo, iż użytkowanie AED jest niezwykle proste, warto przejść podstawowe przeszkolenie poparte ćwiczeniami praktycznymi.

fot. healthline.com

15. Na lotniskowej hali odlotów od kilku minut trwa resuscytacja młodej kobiety. Właśnie przyniesiono automatyczny defibrylator zewnętrzny AED. W tej sytuacji osoba udzielająca pomocy powinna:

Przerwać wykonywane bieżących czynności i natychmiast włączyć urządzenie AED

Komentarz:
AED jest urządzeniem, które automatycznie "potrafi" rozpoznać nieprawidłowe, groźne dla życia rytmy serca i je leczyć. O skuteczności i szansach powodzenia tego działania w dużej mierze decyduje upływający czas. Oczywiście im dłużej od chwili zatrzymania krążenia tym mniejsze szanse. Dlatego laik prowadzący resuscytację krążeniowo oddechową powinien uruchomić AED najszybciej jak to możliwe, przerywając wykonywane dotychczas czynności.

fot. welchallyn

Na koniec:

Żaden test, poradnik, e-learning nie zastąpią kursu i zajęć praktycznych!

Omawiane powyżej zagadnienia można w ciekawy i przyjemny sposób przyswoić sobie np. na kursie BLS-AED organizowanym przez Polską i Europejską Radę Resuscytacji. 6-8 godzin i "wszystko" staje się łatwe :)

Z czystym sumieniem POLECAM. 

PS. Patrzcie jaki wielgachny post wyszedł... A ludzie zawsze przed kursem pytają z rezerwą w głosie:
- Panie, co my będziemy tu przez sześć godzin robić?! :)
Napiszcie proszę, czy chcecie, od czasu do czasu, czytać podobne teksty (no może trochę krótsze), czy lepiej dać sobie siana..?